De vrijheid leidt het volk

Op de voorgrond van het schilderij ‘de vrijheid leidt het volk’ van Eugène Delacroix staat Marianne, het symbool voor vrijheid en rede in Frankrijk, fier met de vlag omhoog, en ontbloot bovenlijf, bestormt ze de vijand, koning Karel X, tegemoet. Haar vlag heeft de kleuren die symbool staan voor vrijheid, gelijkheid en broederschap. Naast haar staat een jonge jongen, de jeugd die met opgetrokken pistolen haar dapper bijstaat.

Er wordt teruggegrepen op de allegorie, een methode die na de Romeinse tijd, niet meer in zwang was, en eigenlijk alleen nog maar toegepast werd om de Bijbelse deugden en ondeugden af te beelden tot aan de Renaissance.

Het bijzondere is dat Marianne, afgebeeld is als een doodgewone vrouw. Waar vroeger de vrijheid zwevend over het tafereel alles gade sloeg is de vrijheid nu onderdeel van de strijd en loopt ze voorop op de drie standen (clerus, adel en burgerij) die op de achtergrond afgebeeld staan.

De personificatie van Marianne toont aan dat het vrijheid van en voor het volk is. Haar naaktheid toont de moed van het volk die voor iets wezenlijks strijden.

Een paar jaar later begint de Haïtiaanse revolutie. Tijdens deze revolutie roepen de slaven dezelfde leuzen als tijdens de Franse revolutie. Hoe ontmoedigend het geweest moet zijn voor de soldaten van Napoleon om te vechten tegen mensen die voor dezelfde rechten vechten waar zij niet lang geleden zelf een lans voor hebben gebroken. In zekere zin is de Haïtiaanse revolutie een meer voltooide versie van de Franse revolutie. Gold de Franse revolutie vooral voor de Fransen wordt nu het universeel potentieel van vrijheid, gelijkheid en broederschap aangesneden. En steeds opnieuw borrelen die kernwaarden op;
tijdens de protestbewegingen van Martin Luther King, de verschillende emancipatoire vrouwenbewegingen maar ook recenter tijdens de Arabische lente.

Het is de gewone burger, net als in het schilderij, die vecht voor vrijheid, want het is juist die burger wiens vrijheid in het geding is.

Na 9/11 zijn er overal ter wereld maatregelen genomen tegen het terrorisme, die onze vrijheid inperken onder het mom van veiligheid. Het is lastiger om te reizen door de strengere beveiligingsmaatregelen. Personen kunnen zonder proces bestempeld worden als terrorist en voor onbepaalde tijd opgesloten en zelfs gemarteld worden. De netneutraliteit wordt aangevallen tegen het gevecht van cybercriminaliteit.

Vrijheid is altijd iets geweest wat we hebben moeten afdwingen. Het is een verworven recht. Ook heden ten dage is het aan ons om de vrijheid te beschermen en waar mogelijk uit te breiden. Het proces dat tijdens de Franse revolutie gestart is is heden ten dage nog steeds bezig. Vrijheid is als een bloem die zich ontvouwt in de geschiedenis.

Dit schilderij is nog steeds actueel. Niet alleen omdat het een thema aansnijdt dat nog steeds van deze tijd is, maar omdat het ons een weg toont om dat thema te bewerkstelligen. Het toont dat als we de verschillende tegenstellingen tussen de klassen weten te overbruggen we onszelf en daarmee de wereld naar een hoger plan kunnen tillen!