Gegarandeerde baan via MMT?

Door Sven

MMT, dat staat voor Modern Monetary Theory (moderne geldtheorie), is een controversieel idee dat in principe al sinds de 20e eeuw bestaat, maar pas sinds dit jaar groots ter discussie staat. Simpel gezegd stelt MMT dat overheden volledige werkgelegenheid kunnen bewerkstelligen door middel van geldschepping, zonder al te bang te hoeven zijn voor inflatie. Dit klinkt eng, vooral met het oog op horrorverhalen uit het verleden zoals de jaren ‘20 in Duitsland. De Duitse overheid had tijdens de Eerste Wereldoorlog zo veel geld geprint om de extra uitgaven te veroorloven, dat het geld zelf bijna waardeloos werd. Op den duur was men genoodzaakt kruiwagens vol met geld te betalen om brood en dergelijke te kunnen kopen. Toch stellen voorstanders van de theorie dat dit niet het geval hoeft te zijn wanneer de overheid meer geld besluit te creëren, vooral niet als dit extra geld gebruikt wordt ter bestrijding van werkloosheid. 

Een huidig voorbeeld dat de beweringen van MMT ondersteunt is de situatie in Japan, waar de overheid een tekort heeft gelijk aan 240% van het bruto binnenlands product. Hoewel de Japanse overheid veel meer uitgeeft dan het binnenkrijgt via belastingen e.d., heeft dit niet geleid tot inflatie. Sterker nog, Japan heeft een negatieve inflatie! Een ander voorbeeld hiervan is ten tijde van de bankencrisis, destijds heeft de Verenigde Staten op zijn minst 1 biljoen dollar uit het niets gecreëerd als bailout geld (financiële reddingsactie). Ook dit leidde niet tot enige inflatie. Zelfs hier in de EU heeft de ECB (Europese Centrale Bank) in de periode van 2015 t/m 2018 2,5 biljoen euro gecreëerd (deftig ‘kwantitatieve versoepeling’ genoemd) zonder dat dit de inflatie voldoende omhoog heeft gebracht, terwijl dit juist het doel was van de geldschepping.

Overeenkomend met de moderne geldtheorie, duidt alles erop dat grote geldschepping op zichzelf geen hyperinflatie veroorzaakt. Dit zou pas gebeuren als geld gecreëerd wordt terwijl al het vermogen volledig benut wordt (fysiek en menselijk, dus geen werkloosheid). Zolang dit niet het geval is en er werkloosheid bestaat, zou het creëren van geld ter verlaging van werkloosheid geen nadelige gevolgen hebben. Dat is wat er mis ging in Duitsland in de jaren ‘20, waar ontzettend veel geld geprint werd (mede door de hoge schulden die de geallieerden oplegden via het Verdrag van Versailles); terwijl de productiecapaciteit door de oorlog erg was verzwakt. De verhoogde vraag naar goederen (via meer geld) werd niet vervuld, doordat het aanbod laag was. Hierdoor ontstond de hyperinflatie. 

Voorstanders van MMT stellen ook dat de regels van de EU met betrekking tot maximale tekorten en schulden van de overheid de economische dalingen van landen als Griekenland, Spanje en Italië hebben verergerd. Als de overheden in die tijd vrij geld hadden kunnen besteden had de economie zich sneller hersteld. Hoewel MMT sterk tegenover de conventionele economische theorie staat, worden veel onderdelen ervan in toenemende mate erkent door economen. Een voorwaarde van MMT is overigens wel dat de overheid soevereiniteit heeft in het scheppen van geld. Hoewel dat in de Verenigde Staten het geval is, kunnen de eurolanden dit echter niet, aangezien zij het creëren van geld hebben overgedragen aan de ECB. Al is deze soevereiniteit over geldschepping wel in mindere mate te imiteren als de regels m.b.t. tekorten en schulden voor individuele landen in de EU worden versoepeld en er geld wordt gecreëerd door de ECB wanneer dat nodig is. 

Er zitten meerdere haken en ogen aan MMT, maar de voornaamste onderdelen zijn in theorie en praktijk goed ondersteund. De kans dat de moderne geldtheorie op korte termijn toegepast zal worden is erg klein, maar het bevordert in ieder geval een gezond debat, vooral met betrekking tot het oplossen van werkloosheid.